ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Μερικά από τα χαρακτηριστικά της γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών αναφέρονται παρακάτω:

0-6 μηνών

• Το μωρό αντιδρά στους ήχους.

• Παράγει ήχους ευχαρίστησης.

• Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα ανάλογα με τις ανάγκες του.

• Αναγνωρίζει φωνές.

• Χαμογελά όταν του μιλάνε.

• Εντοπίζει την πηγή του ήχου και γυρίζει το κεφάλι του σ ΄ αυτή.

• Μιμείται τους ήχους.

• Έχει ποικιλία στον τόνο και την ηχηρότητα της φωνής.

7-12 μηνών

• Καταλαβαίνει το ναι και το όχι.

• Ακούει και ανταποκρίνεται στο όνομά του. 

• Ακούει και μιμείται τους περισσότερους ήχους.

• Ακούει όταν του μιλάνε.

• Χρησιμοποιεί παραπλήσιους ήχους.

• Αναγνωρίζει λέξεις από γνώριμα αντικείμενα. 

• Στο βάβισμα χρησιμοποιεί μεγάλες φωνητικές παραλλαγές και διαφορετική προσωδία (τόνος και επιτονισμός).

• Μιμείται ήχους από τους ενήλικες και σχέδια επιτονισμού.

• Καταλαβαίνει απλές εντολές. 

• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις. 

13-18 μηνών

• Χρησιμοποιεί ηχολαλία.

• Παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα. 

• Ακολουθεί απλές εντολές.

• Έχει ένα εκφραστικό λεξιλόγιο 3-20 ή και περισσότερες λέξεις. 

• Παράγει φράσεις δύο λέξεων. 

• Συνδυάζει χειρονομία και φώνηση. 

19-24 μηνών

• Χρησιμοποιεί λέξεις με περισσότερη ευχέρεια. 

• Το λεξιλόγιο έκφρασης κυμαίνεται από 50 έως 100 λέξεις ή και περισσότερες. 

• Καταλαβαίνει από 300 ή και περισσότερες λέξεις. 

• Αρχίζει να κάνει συνδυασμούς ρημάτων και ουσιαστικών. 

• Αρχίζει να χρησιμοποιεί τις προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ).

• Χρησιμοποιεί κατάλληλο επιτονισμό όταν κάνει ερωτήσεις. 

• Η ομιλία του είναι περίπου 25-50% καταληπτή στους ξένους. 

• Απαντά σε ερωτήσεις του τύπου «τι είναι αυτό;».

• Του αρέσει να ακούει ιστορίες.

• Αναγνωρίζει 5 μέρη του σώματος.

• Κατονομάζει κάποια οικεία αντικείμενα. 

• Ακολουθεί εντολές με δύο μέρη.

2-3 ετών

• Η ομιλία του είναι καταληπτή στο 50-78% .

• Καταλαβαίνει τις έννοιες του ένα και του όλα.

• Εκφράζει την ανάγκη να πάει στην τουαλέτα. 

• Ζητά αντικείμενα με το όνομά τους. 

• Ανταποκρίνεται σε μερικές ερωτήσεις. 

• Κατονομάζει αντικείμενα καθημερινής χρήσης. 

• Δείχνει εικόνες εννοιών σε βιβλία όταν του ονομάζονται.

• Γνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος.

• Ακολουθεί εντολές και απαντά σε ερωτήσεις. 

• Απολαμβάνει να ακούει ιστορίες, τραγούδια και ομοιοκαταληξίες.

• Κάνει ερωτηματικές προτάσεις. 

• Χρησιμοποιεί φράσεις 3-4 λέξεις. 

• Χρησιμοποιεί κάποιες προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλούς πληθυντικούς ονομάτων, αόριστους ανώμαλων ρημάτων και άρνηση «μη» και «δεν».

• Χρησιμοποιεί κάποια ρήματα στον αόριστο χρόνο, κτητικές αντωνυμίες, μορφήματα, προστακτική. 

• Κάνει διαφόρων μορφών ερωτήσεις. 

• Χρησιμοποιεί αφηρημένες λέξεις.

• Καταλαβαίνει το γιατί, ποιος, ποιού και πόσα είναι. 

• Κατανοεί 500-900 ή και περισσότερες λέξεις. 

• Έχει λεξιλόγιο έκφρασης 50-250 ή και περισσότερες λέξεις (ταχεία ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου). 

• Χρησιμοποιεί περίπου 27 φωνήματα. 

• Χρησιμοποιεί σωστά τα φωνήεντα. 

3-4 ετών 

• Καταλαβαίνει τις λειτουργίες και τις χρήσεις των αντικειμένων. 

• Κατανοεί τις αντίθετες έννοιες.

• Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 2-3 μέρη. 

• Υποβάλλει και απαντά σε ερωτήσεις ποιοι, πού, τι, γιατί. 

• Υποβάλλει ερωτήσεις και απαιτεί τη λεπτομέρεια στις απαντήσεις. 

• Χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει τα συναισθήματά του. 

• Χρησιμοποιεί 4-6 λέξεις σε προτάσεις. 

• Επαναλαμβάνει 6-13 συλλαβές προτάσεων χωρίς δυσκολία.

• Έχει επίγνωση για το παρελθόν και το μέλλον.

• Καταλαβαίνει 1.200-2.000 ή και περισσότερες λέξεις. 

• Έχει λεξιλόγιο έκφρασης από 800 έως 1.500 λέξεις ή και περισσότερες. 

• Η ομιλία του είναι καταληπτή κατά 80%. 

• Βελτιώνονται οι γραμματικές προτάσεις αν και μερικά λάθη παραμένουν. 

• Λέει δύο γεγονότα κατά την χρονολογική σειρά. 

• Συμμετέχει σε μεγάλης διάρκειας συνομιλίες. 

• Χρησιμοποιεί ανώμαλο πληθυντικό, ρήματα σε μέλλοντα χρόνο και σωστή κλίση των ρημάτων. 

• Χρησιμοποιεί πληθυντικό , κτητικές αντωνυμίες και απλά ρήματα αόριστου χρόνου με συνέπεια στο λόγο του. 

4^ωνετών

• Καταλαβαίνει τις χωρικές έννοιες. 

• Καταλαβαίνει 2.800 ή και περισσότερες λέξεις. 

• Απαντάει σε ερωτήσεις που αφορούν τη λειτουργία και χρήση των αντικειμένων. 

• Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις. 

• Έχει λεξιλόγιο έκφρασης 900-2.000 λέξεις ή και περισσότερες. 

• Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4- 8 λέξεις. 

• Ζητά τους ορισμούς των λέξεων. 

• Η ομιλία του είναι συνήθως καταληπτή στους ξένους. 

• Παράγει τα σύμφωνα με ακρίβεια 90%.

• Μιλά για την εμπειρία του στο σχολείο, στο σπίτι φίλου κ.α.

• Αναδιηγείται μια μεγάλη ιστορία. 

• Δίνει προσοχή σε ιστορία που ακούει και απαντά σε απλές ερωτήσεις για αυτήν. 

5-6 ετών 

• Ακολουθεί τις οδηγίες που δίνονται σε μια ομάδα.

• Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 3 μέρη. 

• Κάνει ερωτήσεις με πως και πόσο. 

• Χρησιμοποιεί κατάλληλα τον αόριστο και τον μέλλοντα.

• Χρησιμοποιεί κλίσεις. 

• Καταλαβαίνει περίπου 13.000 λέξεις. 

• Ονομάζει αντίθετα. 

• Ονομάζει διαδοχικά τις μέρες της εβδομάδας. 

• Μετράει μέχρι το 30. 

• Ανταλλάσει πληροφορίες και υποβάλλει ερωτήσεις.

• Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρεια. 

• Οι προτάσεις είναι γραμματικά πλήρης.

• Μπορεί να κάνει αναδιήγηση μιας ιστορίας. 

• Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικούς στοίχους με ομοιοκαταληξία.

• Επικοινωνεί εύκολα με ενηλίκους και παιδιά. 

• Κατάλληλη χρήση της γραμματικής στις περισσότερες προτάσεις. 

6-7 ετών

• Κατανοεί το αριστερά και το δεξιά. 

• Χρησιμοποιεί όλο και πιο σύνθετες περιγραφές. 

• Συμμετέχει στις συνομιλίες και παίρνει μέρος σε συζητήσεις. 

• Καταλαβαίνει περίπου 20.000 λέξεις. 

• Χρησιμοποιεί προτάσεις με περίπου 6 λέξεις. 

• Κατανοεί χρονικές έννοιες. 

• Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή.